شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723چند پرسش اساسی پیرامون فرهنگ و نظریه فرهنگ72215528FAعماد افروغاستاد دانشگاهJournal Article20150528پرداختن به پرسش های مبنایی و تلاش در جهت ارائه پاسخ هایی ولو اجمالی به فرهنگ، گامی اساسی در جهت ورود تفصیلی به پدیده ای فراگیر و همه جا گستر به نام فرهنگ، اعم از تولیدات فرهنگی، نهادهای فرهنگی و کنش ها ی فرهنگی است. در این مقاله کوشیده شده است تا به یازده پرسش کلیدی در باب فرهنگ، پرداخته شود؛ امکان پرسش فلسفی درباره فرهنگ و تقدم و تأخر لایه ها و دلالت های آن، امکان ضرورتی علّی و واقعیتی بیرونی به نام فرهنگ، خادمیت یا مخدومیت فرهنگ، ربط دیالکتیک بین قلمرو ساخت یافتگی فرهنگی با عرصه ها و سطوح غیر فرهنگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و البته با صبغه فرهنگی، نظریه بَردار بودن فرهنگ به معنای خاص نظریه یا تبیین گری آن، دو گانه طبیعت و فرهنگ و امکان پرسش زبان حکایتگری و شناختاری در قلمرو فرهنگ، ارزیابی انتقادی ادراک حقیقی و اعتباری و بازتاب آن در قلمرو فرهنگ، نسبت فرهنگ و هویت و فرهنگ و حقیقت، متغیر و باز بودن یا ثابت و بسته بودن فرهنگ، ارزیابی دال و مدلول و قراردادی دانستن یا ندانستن رابطه آن، و در نهایت امکان نقد فرهنگی از اهم این پرسش هاست.شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723الگوی هنجاری مشارکت حوزه علمیه در تدوین و اجرای سیاست های فرهنگی کشور از منظر مقام معظم رهبری234657932FAمهدی مولائی آرانیدفتر تبلیغات اسلامیسیدمحمدحسین هاشمیانعضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم عJournal Article20150409حوزه علمیه در نظام جمهوری اسلامی ایران از جایگاه ویژهای برخوردار است. از آنجا که نظام، مبتنی بر مبانی اسلامی است، لذا ضرورت دارد که حوزه علمیه نقشی ممتاز و حضوری جدی داشته باشد. یکی از عرصههای حضور و نقشآفرینی حوزه علمیه، فرایند سیاستگذاری فرهنگی است. این فرایند به صورت کلی به سه مرحله تدوین، اجرا و ارزیابی تقسیمبندی میشود. این مقاله به دنبال آن است با بررسی کلیه بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با طلاب و روحانیون (از سال 68 تا 94) با روش تحلیل مضمون، به نحوه حضور حوزه علمیه در دو مرحله تدوین و اجرای سیاستگذاری فرهنگی بپردازد.شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723واکاوی مزایا و محدودیتهای کاربرد نظریه منطقه الفراغ شهید صدر در سیاستگذاری فرهنگی477015529FAمحمدمحسن حسن پوردانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق عمحمدرضا برزوییدکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم عJournal Article20150525انقلاب اسلامی به دنبال ایجاد الگوهای جدید، مبتنی بر منابع دینی و جهت گیری های اساسی مذهب تشیع در شیوه های اداره جامعه است. از جمله مهمترین حوزه هایی که در رویکرد حکومت اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد، حوزه سیاستگذاری است. به یک معنا تمام فعالیت حاکمیت در چرخه سیاستگذاری خلاصه میشود. نظریه منطقه الفراغ شهید صدر ابزار مفهومی جالب توجهی برای تشریح حیطه اختیار ولی امر و حاکم جامعه اسلامی در دوره غیبت معصوم عجل الله له الفرج ارائه میدهد. در این مقاله به ضرورت بحث، عمده مطالب پیرامون نظریه منطقه الفراغ مرور شده است.در ادامه حوزه سیاستگذاری عمومی و به طور خاص سیاستگذاری فرهنگی مورد بحث قرار میگیرد تا امکان کاربرد نظریه منطقه الفراغ در سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران واکاوی شود. بیشتر تلاشهای نظری جهت بسط نظریه منطقه الفراغ، متوجه اثبات مشروعیت قانونگذاری در حوزه احکام متغیر توسط ولی امر است و کمتر به شرایط و ضوابط قانونگذاری در این حوزه توجه شده است.در این مقاله ضمن تشریح این ایده، برخی استفادههای ممکن از نظریه منطقه الفراغ و برخی مشکلات تطبیق این نظریه با حوزه سیاستگذاری فرهنگی مطرح میشود. به دو صورت می توان ارتباط حوزه فقه و سیاستگذاری را بررسی کرد، اول زمانی که مبداء حرکت فقه می باشد که در این مقاله تحت عنوان مزایای کاربرد نظریه منطقه الفراغ در سیاستگذاری فرهنگی در هفت عنوان معرفی شده است. صورت دوم، حرکت از مبداء سیاستگذاری است به عبارت دیگر سوالات محتمل بر تطبیق این نظریه با سیاستگذاری فرهنگی است که ذیل پنج عنوان مطرح شده است.شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723مقدمه ای بر سیاستگذاری در موسیقی7110415530FAسید حمید میرخنداندانشآموخته حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقر العلوم عJournal Article20150422با توجه به دیدگاههای اسلام درباره موسیقی و به دلیل ظهور و گسترش رسانههای جمعی در عصر حاضر و نقش آنها در موسیقی، اکنون موسیقی در کشور ما به عنوان یک مساله فرهنگی به گونهای متفاوت با گذشته مطرح است. مسأله موسیقی را میتوان در پنج سطح پژوهش، آموزش، تولید، عرضه و مصرف بررسی نمود و بر اساس مدل نهادی، جایگاه و نقش نهادهای دخیل در موسیقی را بررسی کرد، کاستیها را شناسایی نمود و راهکارهایی را برای جبران نقاط ضعف پیشنهاد کرد. این بررسی نشان میدهد که ضعف در سطح پژوهش و تئوری موجب کاستیهایی در سیاستگذاری در دیگر سطوح شده است. ضمن آن که برخی سطوح مانند سطح مصرف موسیقی به طور عمده مورد بیتوجهی قرار گرفته است. شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723نظریه فرهنگی ابن مسکویه10512615527FAقاسم ابراهیمیپور نعمت آبادعضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)محترم پیش قدمکارشناسی ارشد فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم عJournal Article20150420اندیشمندان مسلمان در عرصه حکمت عملی، نظریه هایی برای تبیین و تفسیر پدیده های فرهنگی، مطرح نموده اند که قابلیت و ظرفیت فراوانی برای به کار گیری در عرصه علوم اجتماعی دارد. مسکویه اندیشمند ایرانی قرن چهارم و پنجم قمری، از جمله فیلسوفانی است که با رویکردی اخلاقی به بررسی معنا، رذایل، فضایل و ارزشهای اخلاقی، سنن و تاثیر آن بر کنش متقابل پرداخته است. در این مقاله با روش تحلیلی به دنبال استخراج و تدوین نظریه فرهنگی وی و دلالت های آن در عرصه سیاست گذاری هستیم. وی چهار هدف لذت، نفع، خیر و ترکیبی از این موارد را برای تعاملات اجتماعی معرفی میکند که منجر به شکلگیری چهار نوع محبت میشود. انواع محبت مورد نظر وی نیز منجر به شکلگیری هفت نوع تعامل تعقلی، تعلیمی، تادیبی، طبیعی، عادتی، اکراهی و ناشی از ملکات میباشد که غلبه هر یک از این انواع تعاملات در سطح اجتماع موجب شکلگیری جامعه مبتنی بر محبت، جامعه عادله یا ظالمه از یک حیث یا جامعه ضروریه، عاقله، فاضله و عماره از حیثی دیگر خواهد شد. هماهنگی میان سه عامل تکامل اجتماعی فرهنگی، اصلاح فرهنگی در راستای شیوع و غلبه تعاملات تعقلی، تعلیمی و تادیبی؛ نسبت به تعاملات ناشی از طبیعت، عادت و ملکات و تعاملات اکراهی، را به منظور عقلانیسازی فرهنگ و دستیابی به ثبات، آرامش و رضایت، نشاط و شادی، از جمله دلالت های نظریه فرهنگی مسکویه در عرصه سیاست گذاری است.شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگیدوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی2423-71242120150723نقش محوری کلّیت سِعی بر مبنای اصالت وجود در تبیین دلالتهای فرهنگی- اجتماعی روایات12714515546FAابراهیم خانیدانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهانJournal Article20150723در حیطة چیستی فرهنگ، تاکنون فراوان سخن گفته شده، اما کمتر از مبانی رفیع فلسفه و عرفان اسلامی در هستیشناسی این مقولة اجتماعی استفاده شده است. شاید یکی از علل آن اعتباری بودن حیات اجتماعی و فاصلة مبانی فرااعتباری فلسفه و عرفان اسلامی از چنین امور اعتباری است. اما به نظر میرسد ساحاتی از اجتماع، بهویژه ابعاد فرهنگی آن، ساحاتی کاملاً فرااعتباری هستند و در نتیجه، میتوانند مدخل خوبی برای ورود عمیق مبانی فلسفه و عرفان اسلامی در حیطه مباحث علوم اجتماعی باشند. در این زمینه و برای تبیین ابعاد فرااعتباری فرهنگ، میتوان بر مبنای اصالت وجود از «کلّیت سِعی» و وجودی سخن گفت و پس از تبیین فلسفی چنین کلیتی وجودی، نشان داد که فرهنگ، مصداق بارزی از کلّیت سِعی است و به صورتی کاملاً حقیقی، منشأ اتحاد وجودی افراد اجتماع در ساحتهای فرامادی جامعه میشود. از ثمرات مهم این نوع هستیشناسی فرهنگ، فهم عمیقتر دلالتهای فرهنگی برخی روایات است که دلالتهای آنها کمتر در ادبیات علمی علوم اجتماعی وارد شده است. این مقاله به دو نمونه از مهمترین این دلالتهای فرهنگی در تبیین رابطة امام و امّت و همچنین رابطة اهالی امّت با یکدیگر در قالب «اخوّت اسلامی» اشاره میگردد و نشان داده میشود که در حقیقت، محور فرهنگ اصیل جامعة ایدهآل اسلامی بر پایة همین درک فرااعتباری از نسبت امام و امّت و نسبت اهالی امّت با یکدیگر استوار است.