مطالعه تطبیقی سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سطوح کلان و میانی (مطالعه سند اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

2 کارشناس ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

چکیده

گرچه تدوین سیاست‌های فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی ایران ضروری است، به موازات آن، هماهنگی میان سیاست‌های بالادستی و فرودستی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، با تمرکز بر سند اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1371) و با الهام از تجربه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی شورای اروپا، دوگانه‌های سیاست‌گذاری فرهنگی ایران مشخص شده، سپس میزان تطبیق بخش فرهنگی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه با دوگانه‌های یادشده بررسی شده است. در این پژوهش از روش‌های مختلف جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها استفاده ‌شده است. روش محوری این تحقیق رویکرد کیفی بوده است. در این پژوهش از روش‌های کتابخانه‌ای و اسنادی برای بررسی کلیات اسناد و مباحث سیاست‌گذاری فرهنگی، روش‌های مصاحبه گروهی و فن کدگذاری باز برای مشخص کردن دوگانه‌های سیاست‌گذاری و نیز روش تکمیل و تحلیل پرسشنامه برای دستیابی به نظر نخبگان درباره میزان تطبیق این اسناد استفاده ‌شده است. حاصل این پژوهش دو مطلب است: 1. ارائه سی‌و‌چهار دوگانه سیاست‌های فرهنگی که برای استفاده در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی در سطح کشور بسیار راهگشاست. همچنین این نوآوری می‌تواند برای بررسی انطباق و افتراق سیاست‌های حوزه فرهنگی در تمام سطوح سیاستی کشور الگویی مفید باشد. 2. در نتیجه مقایسه بخش‌های فرهنگی برنامه چهارم و پنجم توسعه با سند اصول سیاست فرهنگی، هرچند مشخص شد برنامه چهارم برخلاف برنامه پنجم توسعه، تفاوت بیشتر و آشکارتری با سند اصول سیاست فرهنگی دارد، به نظر می‌رسد تاکنون در کشور ایران در بیشتر موارد سیاست‌گذاران طبق مدل فزاینده‌گرایی، با قبول مشروعیت سیاست‌های پیشین، به برنامه‌ریزی فرهنگی بر اساس سند اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اشتریان، کیومرث، 1386، علوم سیاست‌گذاری و دستاوردهای آن برای ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 37.
  2. ایوبی، حجت‌الله، 1388، سیاست‌گذاری فرهنگی در فرانسه، دولت و هنر، تهران، انتشارات سمت.
  3. بهادری، افسانه، 1376، درآمدی بر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، تهران، مرکز پژوهش‌های بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  4. پارسونز، واین، 1385، مبانی سیاست‌گذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها، جلد اول، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی غیرانتفاعی.
  5. خان‌محمدی، یوسف، 1386، دولت و سیاست‌گذاری فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)، دانشگاه اسلامی، سال یازدهم، شماره 2.
  6. دای، تامس، 1387، مدل‌های تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، ترجمه سویل ماکویی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 39.
  7. شافریتز، جی.ام و بریک، کریستوفر.پی، 1390، سیاست‌گذاری عمومی در ایالات‌متحده آمریکا، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  8. شکوهی، مرتضی و قاسمی، طهمورث، بی تا، پیرامون زمینه‌ها و الزامات قانونی سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران در عرصه فرهنگ، تهران، گروه فرهنگ عمومی و ارشاد.
  9. صفار، محمد، 1382، حدود دخالت دولت در فرهنگ (با تأکید بر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
  10. فیاض، ابراهیم، 1389، تعامل دین، فرهنگ و ارتباطات، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
  11. گوییان، جیم، 1388، بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمه نعمت‌الله فاضلی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
  12. مرکز صهبا، 1390، دغدغه‌های فرهنگی، شرحی مزجی یکی از بیانات محوری مقام معظم رهبری در سال 1373 با استفاده از دیگر بیانات معظم له، تهران، موسسه ایمان جهادی، 1390.
  13. وحید، مجید، 1386، بحثی در سیاست‌گذاری فرهنگی، فصلنامه سیاست، شماره 33.
  14. یونسکو (سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد) 1378، راهبردهای عملی توسعه فرهنگی (مجموعه پنج دفتر درباره توسعه فرهنگی)، ترجمه محمد فاضلی، تهران، موسسه انتشاراتی تبیان.
    1. Barker, Chris, 2004, The SAGE Dictionary of Cultural Studies, London، SAGE Publications.
    2. Matarasso, François and Charles, Landry, 1999, Balancing Act، Twenty-One Strategic Dilemmas In Cultural Policy. France، Cultural Policies Research and Development Unit, Policy Note No4.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار