بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی

2 مدرس جامعه الزهرا

چکیده

رشد روزافزون تفکرات سرمایه­داری، مصرف را به مسئله‌ای اساسی در جوامع تبدیل کرده است. در این مقاله با مقایسه دو رهیافت غربی و اسلامی، مناسبات هویت و جنسیت در رابطه با مصرف بررسی شد.
یافته­های تحقیق نشان می‌دهد با ایجاد سکولاریسم در جامعه غربی، شاخص‌های فرهنگی متناسب با آن شکل گرفت تا جایی که امروزه، مصرف­ به‌عنوان ابزاری فرهنگی، با پر کردن خلأهای هویتی، عنصری هویت‌آور تلقی می‌شود. همچنین آزادی و بی‌قیدی در مصرف، بسیاری از تفاوت­های حاصل از جنسیت را که درباره مصرف رعایت می‌شد، از بین برده است، زیرا آنچه مهم است ایجاد مصرف‌کنندگان بیشتر است، از این‌رو هویت و جنسیت کاملاً تحت‌الشعاع مصرف است. در مقابل در رهیافت اسلامی علاوه بر آنکه اسلام، هویت را از مصرف نمی‌گیرد، بین مصرف زنان و مردان، تمایزاتی قائل است که مصرف‌کننده مسلمان ملزم به رعایت آن است، این تمایزات را هم در نوع و میزان مصرف و هم در ارزش‌های اخلاقی مربوط مصرف می‌توان مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. اسمیت، فلیپ(1383)؛ درآمدی بر نظریه‌های فرهنگی، مترجم: حسن پویان، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی با همکاری مرکز بین‌المللی گفتگوی تمد‌ن‌ها.
  3. باکاک، رابرت(1381)؛ مصرف، ترجمه: خسرو صبری، چاپ اول، تهران: نشر شیرازه.
  4. باومن، زیگمونت(1384)؛ اشارت‌های پست مدرنیته، مترجم: حسن چاوشیان، چاپ اول، تهران: ققنوس.
  5. بحرانى، سیدهاشم(1416)؛ البرهان فى تفسیر القرآن، چاپ اول، تهران: بنیاد بعثت.
  6. بودریار، ژان(1389)؛ جامعه مصرفی اسطوره‌ها و ساختارها، مترجم: پیروز ایزدی، چاپ اول، تهران: ثالث.
  7. توانایان‌فرد، حسن(1375)؛ تئوری مصرف، چاپ اول، تهران: آزاده.
  8. جنکینز، ریچارد(1381)؛ هویت اجتماعی، ترجمه: تورج احمدیار، تهران: نشر شیرازه.
  9. حویزی، عبدعلی(1415 ه‍ ق)؛ تفسیر نورالثقلین، تحقیق: سیدهاشم رسولى محلاتى، چاپ چهارم، قم: انتشارات اسماعیلیان.
  10. (امام) خمینی(1368)؛ تحریرالوسیله، جلد 2، چاپ دوم، قم: دارالعلم.
  11. (امام) ­خمینی(1376)؛ توضیح­المسائل مراجع، تدوین: حسن بنی­هاشمی و احسان اصولی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  12. (امام) خمینی(1382)؛ استفتائات، پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  13. رضى(1414 ه‍ ق)؛ نهج‌البلاغه، مصحح: عزیزالله عطاردی، چاپ اول، قم: مؤسسه نهج‌البلاغه.
  14. زاهد زاهدانی، سعید و مریم سروش، الگوی مصرف و هویت دختران جوان شهری، نشریه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره چهارم، شماره 11، ص 77 - 109.
  15. زیبایی‌نژاد(1391)؛ جایگاه خانواده و جنسیت در نظام تربیتی رسمی، چاپ اول، قم: نشر هاجر.
  16. زیمل، گئورگ(1392)؛ درباره فردیت و فرم‌های اجتماعی، مترجم: شهناز مسمی‌پرست، چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
  17. سبکتکین قربانعلی و محمدرضا سابقی(1394)؛ مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم رفتاری تهران.
  18. صدوق، محمدبن علی بن‌بابویه(1385)؛ علل الشرائع، جلد 2، چاپ اول، قم: داوری.
  19. صدوق، محمّدبن على بن‌بابویه(1372)؛ من لا یحضره الفقیه، ترجمه: على‌اکبر غفارى، چاپ اول، قم: نشر صدوق.
  20. طباطبایی، محمدحسین(1403 ه‍ ق)؛المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  21. طبرسی، فضل‌بن حسن، (1372)؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو.
  22. عاملى، حرّ(1409 ه‍ ق)؛ وسائل الشیعه، چاپ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
  23. قدیری‌اصل، باقر(1366)؛ کلیات علم اقتصاد، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر سپهر.
  24. کلینى، محمدبن یعقوب(1407 ه‍ ق)؛ کافی، چاپ چهارم، دارالکتب الإسلامیه، تهران.
  25. گیدنز، آنتونی، ‎(1382)؛ ‏تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید،ترجمه: ناصر موفقیان، چاپ دوم، ‏تهران: نشر نی.
  26. مایلز، استیون و مالکوم مایلز(1392)؛ شهرهای مصرفی، مترجم: مرتضی قلیچ و محمدحسن خطیبی بایگی، چاپ اول، تهران: تیسا.
  27. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1374)؛ تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  28. وبلن، تورستین(1386)؛ نظریه طبقه تن‌آسا، مترجم: فرهنگ ارشاد، چاپ دوم، تهران: نشر نی.